Bestuur insubordinasie in die werksplek

Insubordinasie is wanneer ‘n werknemer die werkgewer se gesag uitdaag en vind algemeen plaas wanneer ‘n werknemer opsetlik weier om ‘n wettige en redelike opdrag te gehoorsaam. Werknemers het ‘n wetlike plig om enige geldige opdrag binne hul rol te gehoorsaam en die verontagsaming daarvan daag die gesag wat die diensverhouding onderlê effektiewelik uit.

Alhoewel die Wet op Arbeidsverhoudinge, Wet 66 van 1995 (WAV) nie insubordinasie definieer nie, erken die Goeie Praktykkode vir Ontslag wat daaronder gepubliseer is growwe insubordinasie as ernstige wangedrag. Insubordinasie kan direk wees (bv. om te sê “Ek weier”) of passief (bv. om ‘n instruksie doelbewus te ignoreer).

Insubordinasie teenoor growwe insubordinasie

Nie alle verset is ewe ernstig nie. Insubordinasie self is wangedrag wat tipies korrektiewe maatreëls (soos waarskuwings of berading) regverdig eerder as onmiddellike ontslag. In teenstelling hiermee behels growwe insubordinasie ‘n uiterste pligsverbreking: dit is ‘n doelbewuste, ernstige en dikwels herhaalde verset wat vertroue ondermyn. Die WAV se goeie praktykkode waarsku werkgewers uitdruklik daarteen om ‘n werknemer vir ‘n eerste oortreding te ontslaan, tensy die wangedrag so ernstig is dat dit die voortgesette diensverhouding ondraaglik maak. Die erns van die insubordinasie moet beoordeel word in die lig van die implikasies vir die werkgewer, asook die impak wat dit op die diensverhouding het. Slegs wanneer die verset doelbewus en ernstig is, lei dit tot growwe insubordinasie wat ontslag kan regverdig.

Regs- en prosedurele stappe

Wetgewing vereis dat enige dissiplinêre stappe om ‘n billike rede geneem moet word en ‘n billike prosedure gevolg moet word:

• Werkgewers moet begin deur die voorval deeglik te ondersoek en te dokumenteer. Dit sluit in om ‘n aantekening te maak van watter instruksies gegee is, hoe dit gekommunikeer is, die werknemer se reaksie, datums, getuies en enige ondersteunende bewyse.
• Indien die werkgewer dissiplinêre stappe oorweeg, moet aan die werknemer ‘n formele kennisgewing uitgereik word om ‘n dissiplinêre verhoor by te woon wat die spesifieke aanklag van insubordinasie uiteensit. Die kennisgewing moet verduidelik watter instruksie verontagsaam is en waarom dit as wangedrag beskou word.
• By die dissiplinêre verhoor moet die werknemer toegelaat word om op die bewering te reageer en mag hy/sy bygestaan word deur ‘n vakbondverteenwoordiger of medewerknemer. Werkgewers moet die bewyse billik en objektief aanbied en verseker dat die betrokke instruksie wettig en redelik was.
• Gedurende die proses moet die werkgewer hul interne dissiplinêre kode volg en konsekwente reëls en sanksies toepas. Sodra ‘n besluit geneem is, moet dit skriftelik gekommunikeer word. Indien ontslag die uitkoms is, moet die kennisgewing van ontslag die redes uiteensit. Alle rekords van die proses moet gehou word in geval van toekomstige geskille.

Dissiplinêre maatreëls en beste praktyke

Progressiewe dissipline is ‘n sleutelbeginsel wanneer insubordinasie aangespreek word. In die meeste gevalle volg werkgewers ‘n gestruktureerde proses wat begin met minder ernstige maatreëls en slegs eskaleer indien nodig. Ontslag moet oor die algemeen as ‘n laaste uitweg beskou word en is slegs gepas vir ernstige of herhaalde wangedrag.

Aanvanklike stappe kan informele berading of mondelinge leiding insluit om die gedrag reg te stel en verwagtinge te bevestig. Indien die probleem voortduur of van ‘n ernstiger aard is, kan formele skriftelike waarskuwings uitgereik word. Hierdie waarskuwings moet die betrokke gedrag en die gevolge van enige verdere voorvalle duidelik beskryf. Indien die gedrag voortduur of die insubordinasie van ‘n ernstige aard is, kan die werkgewer die saak deur bykomende dissiplinêre stappe eskaleer, wat uiteindelik tot ontslag kan lei.

Regdeur hierdie proses moet werkgewers konsekwent optree, soortgelyke gevalle ooreenstemmend hanteer en billike prosedures volg. Elke stap moet behoorlik gedokumenteer word, insluitend enige vergaderings of waarskuwings wat uitgereik is. Indien die uitkoms ontslag is, moet die redes duidelik gekommunikeer word en moet die werkgewer kan aantoon dat die besluit na afloop van ‘n billike proses gevolg het.

Deur duidelike beleide met billike, gedokumenteerde prosedures te kombineer, kan werkgewers insubordinasie effektief aanspreek. Die handhawing van wedersydse respek en die nakoming van die statutêre dissiplinêre raamwerk help om te verseker dat werknemers hul pligte verstaan.

Nog nie ‘n LWO lid nie? Kyk na ons lidmaatskap opsies.